Mecanismos de cambiu llingüísticu: un averamientu fraseolóxicu

Llucía Menéndez Díaz

Resume

Nesti artículu analizamos los procesos de cambiu llingüísticu nel contestu de la fraseoloxía asturiana. Centrámonos en fenómenos clave como la lexicalización y la gramaticalización, ensin escaecer la suxetivización qu’acompaña a esti últimu. Al traviés d’un enfoque teóricu adaptáu a les particularidaes del asturianu, esaminamos les característiques d’estos mecanismos y los efectos que producen na estructura y nel significáu de les unidaes fraseolóxiques. La lexicalización defínese como’l procesu per aciu del qu’unidaes sintáctiques pluriverbales de calter gramatical o non se tresformen n’elementos léxicos que puen llegar inclusive a la univerbalidá, perdiendo davezu la composicionalidá semántica y algamando un significáu idiomáticu. D’otru llau, la gramaticalización describe’l pasu de lo léxico a lo gramatical, lo qu’implica una mayor astracción del significáu y un aumentu del valor instruccional del elementu en cuestión. Ello lleva a la suxetivización, esto ye, la proyección del estáu mental del falante nel discursu, lo que desendolca la pragmatización de delles construcciones. Dambos procesos, anque opuestos, presenten dinámiques asemeyaes en términos de fixación semántica y formal, y vienen motivaos por mecanismos figurativos como la metáfora, la metonimia y la metaftonimia. Al traviés d’un corpus formáu principalmente por unidaes fraseolóxiques de los principales diccionarios d’asturianu, amuésase cómo estos fenómenos contribúin a la evolución del léxicu asturianu, xenerando una dinámica cíclica ente pluriverbalidá y univerbalidá y ente lexicalización y gramaticalización. Esti estudiu non solo contribúi al entendimientu de la fraseoloxía asturiana, sinón que tamién plantega reflexones sobre les llendes de la fraseoloxía nel contestu asturianu, destacando la importancia d’estos procesos na configuración del sistema llingüísticu. D’esta miente, la interacción ente lexicalización y gramaticalización preséntase como un conceptu que resulta fundamental tener en cuenta si se quier desendolcar un estudiu fonderu del lexicón fraseolóxicu de cualesquier llingua.

Pallabres clave

fraseoloxía asturiana, gramaticalización, lexicalización, metáfora, metonimia

Artículu en pdf Compartir